EN 
VI Ban Nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV thuộc Hội đồng Tư vấn cải cách thủ tục hành chính) vừa có báo cáo gửi Thủ tướng Chính phủ về tình hình doanh nghiệp du lịch trong đợt bùng phát dịch Covid-19 lần thứ tư và đề xuất giải pháp mở cửa du lịch dựa trên kinh nghiệm một số quốc gia trên thế giới.
Trong báo cáo này, các chuyên gia Ban IV cho rằng, đại dịch Covid-19 bùng phát đã gây ra thiệt hại nặng nề đối với ngành Du lịch Việt Nam, làm chấm dứt chuỗi tăng trưởng trung bình ấn tượng trên 22,7%/năm về lượng khách quốc tế, 10,5% về lượng khách nội địa, 20,9% về giá trị xuất khẩu tại chỗ của du lịch và 9,2 điểm phần trăm mức đóng góp trực tiếp cho GDP (giai đoạn 2015 – 2019).
Số doanh nghiệp “duy trì hoạt động kinh doanh” chỉ chiếm 4%
Tuy nhiên, trong bối cảnh đó các doanh nghiệp du lịch, dịch vụ du lịch vẫn đánh giá rất cao các chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, đặc biệt ủng hộ sự chuyển hướng chiến lược của Chính phủ thời gian qua, thích ứng an toàn, linh hoạt với dịch bệnh để vừa phòng, chống dịch hiệu quả vừa phục hồi kinh tế. Cộng đồng doanh nghiệp cũng bày tỏ sự sẵn sàng để cộng hợp nguồn lực công – tư trong việc xây dựng giải pháp, hành động, từng bước mở cửa trở lại du lịch nói chung và thí điểm hiệu quả việc mở cửa du lịch quốc tế tại một số địa bàn có tính an toàn theo chủ trương của Bộ Chính trị, chỉ đạo của Chính phủ cùng những hướng dẫn tạm thời về thí điểm đón khách du lịch quốc tế đến Việt Nam của Bộ VHTTDL.
Để hỗ trợ bước đầu cho quá trình này, Ban Nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân đã tiến hành một cuộc khảo sát trong tháng 8.2021 về tình hình hoạt động của các doanh nghiệp trên toàn lãnh thổ Việt Nam và căn cứ dữ liệu khảo sát, đã xây dựng một báo cáo chuyên đề thứ cấp, phân tích tình hình 1.853 doanh nghiệp du lịch, dịch vụ du lịch tham gia khảo sát. Đồng thời, một tổ chức thành viên Ban IV là Hội đồng tư vấn tư vấn Du lịch TAB cũng đã phối hợp với các chuyên gia của Phái đoàn liên minh châu Âu (EU) và chuyên gia Thụy Sỹ tiến hành tổng hợp, đánh giá các kinh nghiệm mở cửa du lịch của một số nước, trên cơ sở đó khuyến nghị bước đầu các kinh nghiệm có thể phù hợp với điều kiện của Việt Nam.
Theo Ban IV, trong tổng số 1.853 doanh nghiệp ngành Du lịch tham gia khảo sát, số doanh nghiệp “Tạm ngừng hoạt động kinh doanh do dịch” chiếm tỷ lệ cao nhất là 71%, số doanh nghiệp “giải thể/ngừng hoạt động kinh doanh chờ giải thể” là 25%. Số doanh nghiệp cố gắng “duy trì hoạt động kinh doanh” mặc dù phần lớn không thể hoạt động toàn công suất chỉ chiếm 4%. So sánh với kết quả khảo sát chung doanh nghiệp thuộc tất cả các ngành kinh tế, tỷ lệ doanh nghiệp duy trì được hoạt động trong ngành Du lịch thấp hơn gấp 4 lần so với mức trung bình (16%). Điều này cho thấy ngành Du lịch lưu trú, ăn uống và du lịch là ngành kinh tế chịu ảnh hưởng nặng nề bậc nhất bởi dịch bệnh. Trong khi đó, dòng tiền cho hoạt động của các doanh nghiệp du lịch còn lại quá mỏng, có tới 67,2% các doanh nghiệp trả lời khảo sát thuộc nhóm “duy trì hoạt động kinh doanh” chỉ có dòng tiền tích lũy đủ cho hoạt động dưới 3 tháng. Tỉ lệ này ở nhóm “tạm ngừng hoạt động kinh doanh do dịch” lên tới 85,3%.
Cần hỗ trợ doanh nghiệp
Căn cứ các báo cáo nghiên cứu nêu trên, Ban IV đã đề xuất với Thủ tướng Chính phủ một số nội dung cụ thể để hỗ trợ các doanh nghiệp, đồng thời để từng bước tạo lập kế hoạch khả thi cho việc mở cửa, phục hồi ngành Du lịch thời gian tới. Thứ nhất, đề xuất Thủ tướng Chính phủ xem xét giải pháp “thiết kế một chương trình vay vốn trung và dài hạn trong khuôn khổ gói hỗ trợ phục hồi kinh tế 2022- 2023 dành riêng cho các doanh nghiệp khách sạn, hàng không, du lịch và dịch vụ du lịch”.
Thứ hai, đề xuất Thủ tướng Chính phủ và các Bộ, ngành cân nhắc các biện pháp hỗ trợ tiết giảm chi phí cho doanh nghiệp du lịch, dịch vụ du lịch gắn với quá trình và mức độ phục hồi, tập trung vào các biện pháp như giảm chi phí nhiên liệu, điện, nước cho hoạt động, giảm thuế VAT, thuế TNDN… hoãn nộp các khoản thuế, phí với thời gian cho phép từ 12 – 18 tháng hoặc dài hơn, hoãn đóng và giảm tỉ lệ đóng BHXH đặc biệt trong những giai đoạn cần thu hút trở lại và ổn định nguồn lao động cho ngành, giảm tiền thuê đất của nhà nước…
Thứ ba, riêng về bài toán người lao động, thời gian tới đây các doanh nghiệp vừa phải tập trung tuyển dụng lại, vừa phải nỗ lực đào tạo lại hoặc đào tạo mới các kiến thức, kĩ năng, kỷ luật cần thiết cho việc vận hành các mô hình, sản phẩm du lịch phù hợp bối cảnh đại dịch. Ban IV đề xuất Thủ tướng Chính phủ, Bộ LĐ,TB&XH hỗ trợ ngành Du lịch theo hướng bỏ các yêu cầu, giấy tờ chứng minh mức độ thiệt hại hoặc mức độ cắt giảm lao động của doanh nghiệp, hoặc giấy tờ chứng minh “không đủ kinh phí để đào tạo, bồi dưỡng lao động” vì toàn ngành Du lịch đã và đang là nhóm chịu thiệt hại nặng nề nhất trong mọi nghiên cứu của Chính phủ, Bộ, ngành đầu mối hoặc các báo cáo nghiên cứu độc lập thời gian qua. Đề nghị xem xét hỗ trợ trực tiếp tiền đào tạo cho doanh nghiệp để doanh nghiệp chủ động quyết định, thực hiện các phương thức đào tạo phù hợp, thay vì chỉ áp dụng cách thức hỗ trợ qua các trường, trung tâm đào tạo nghề hoặc các đơn vị có chức năng đào tạo khác.
Thứ tư, về bài toán mở cửa du lịch và du lịch quốc tế an toàn, điều hết sức quan trọng là có một kế hoạch khả thi nhưng linh hoạt và rõ ràng về phương pháp cũng như rõ quy trình, trách nhiệm của tất cả các bên liên quan để tạo sự phối hợp nhịp nhàng, hạn chế tối đa các mặt rủi ro. Vì thế, Ban IV đề xuất Thủ tướng Chính phủ chủ trì thảo luận, đối thoại, bàn thảo quanh chiến lược, lộ trình mở cửa du lịch Việt Nam (cả nội địa và quốc tế); căn cứ vào đó, xác lập và giao trách nhiệm cụ thể cho từng cơ quan, địa phương liên quan, hiệu triệu và giao vai trò cho cả khu vực doanh nghiệp để tiến trình mở cửa diễn ra khả thi, an toàn, hiệu quả.
NGUYỄN ANH
